Sommige Engelse uitspraken zijn maar moeilijk te vertalen: ‘Chronological Biblestorying.’ Verhalen vertellen klinkt in het Nederlands een beetje als sprookjes voorlezen. Maar niets iets minder waar. De cursus ‘bijbelverhalen vertellen’, die Jurgen in Engeland gevolgd heeft, heeft één ding heel duidelijk gemaakt: Verhalen vertellen is een volwaardige manier van onderwijzen.
In het Westen zijn we van kleins af aan gewend om zo’n beetje alles vanuit boeken te leren. Natuurlijk leren we ook door ervaring maar op school is het lezen geblazen. Wij leven dan ook in een geletterde samenleving. Heel anders word het wanneer mensen niet kunnen lezen en schrijven. In 1998 waren 16% van de wereldbevolking analfabeet en Unicef voorspelde in dat jaar dat dit nog getal zou stijgen.1 Analfabetisme vinden wij niet positief dus doen we in het Westen alles om er voor te zorgen dat men goed onderwezen wordt.
Toch zijn er veel culturen te vinden waar dit helemaal niet zo ervaren wordt. De onderwijs methoden in deze culturen zijn meer gericht op ervaringen van anderen en gewoon doen. Kennis overdracht wordt veelal gedaan door middel van eeuwenoude verhalen. Waar komen onze voorouders vandaan? Waarom zijn wij herders geworden? Met wie hebben wij oorlog gehad en hoe werd dat opgelost? Deze verhalen worden uiteraard hier een daar aangepast want ze moeten wel te begrijpen zijn. Deze culturen zijn mondeling georiënteerd. Kom dus niet aanzetten met een paar goede boeken want het zegt ze niets. Kom je daarentegen met een serie verhalen dan heb je dikke kans dat je die tegen overstaan van het hele dorp mag delen.
Maar wij hebben toch de bijbel die we kunnen voorlezen? Waarom dan een cursus? Om deze vraag te beantwoorden moet u zich maar eens voorstellen dat je naar de bioscoop gaat. Er speelt een geweldig spannende film. Heerlijk kijken, luisteren en mee leven! Stelt u zich nu voor dat de regisseur op het podium klimt en mededeelt dat de film niet opgenomen is maar dat hij wel even het script kan voor lezen. Afhankelijk van de voorlees kwaliteiten zat je hier niet echt op te wachten. Het script zit namelijk vol met details die alleen duidelijk worden als je het ziet. Nu kunnen we de bijbel natuurlijk niet vergelijken met een film maar het idee vergelijkbaar.
De cursus was er op gericht om de verhalen uit de bijbel zo getrouw mogelijk en in juiste volgorde te vertellen. Dat is anders dan letterlijk voorlezen. Sommige aspecten kunnen namelijk heel anders overkomen dan de bedoeling is. Zo hebben we het verhaal van Zacheus de tollenaar (Lukas 19) behandeld. Op een gegeven moment hebben we een man uitgenodigd die niet gelovig was en ook weinig van de bijbel wist. Het verhaal werd aan hem verteld en na afloop werd hem gevraagd wat hij er van vond. Opvallend was dat hij maar niet kon begrijpen dat de mensen zo negatief reageerde op Zacheus: “Die man deed toch alleen maar zijn werk?” De toehoorder snapte dus niet de context van het verhaal en bleef ‘steken’ in het gevoel dat Zacheus oneerlijk behandeld werd. Dit was jammer want hierdoor miste hij het belangrijkste punt, namelijk dat iedereen hersteld moet worden in de relatie met God. We hebben het verhaal aangepast en opnieuw uitgeprobeerd en zie daar de volgende toehoorder pakte de essentie vrijwel meteen.
En ander voorbeeld kwam van een medestudent die ons vertelde van een cultuur waar in de verhalen de held altijd als laatste op het toneel verschijnt. Zo kon hij dan, als alles hopeloos leek te zijn, te hulp schieten. Zendelingen vertelde deze mensen de verhalen uit de Bijbel en kwamen zo aan bij het verhaal dat Jezus in de woestijn door Satan werd verzocht (Matteüs 4). De toehoorders raakten erg in de war van dit verhaal. In dit verhaal kwam Jezus namelijk als eerste en Satan als laatste. Was Satan dan nu de held?
U begrijpt dat het erg belangrijk is om verhalen goed voor te bereiden en zo nodig extra uitleg te geven. Deze en andere handvatten werden tijdens deze studie week besproken. Het was een intensieve week. Om goed in te kunnen leven in een cultuur waar men alles mondeling doet, werd ons afgeraden geschreven materiaal te gebruiken of aantekeningen te maken. Het was erg leuk en verrassend om vijf cursisten te ontmoeten die ook met Africa Inland Mission werken.
Het vertellen van verhalen is een vak apart en niet iedereen is er even goed in. Daarom was het ook goed dat we leerden hoe we verhalen kunnen bewerken en aanleren aan anderen. Dit is met name belangrijk wanneer je de plaatselijk taal nog niet (goed) spreekt. Je kunt dan een ander, die de taal wel beheerst, helpen in het ontwikkelen van een serie verhalen die goed ontvangen zal worden door de toehoorders.
Kortom een geslaagde cursus en een goede voorbereiding op ons werk op Madagaskar.
Hieronder een voorbeeld:
Ee-taow (met voice-over). In dit filmpje kunt u zien wat het vertellen van bijbelverhalen kan uitwerken. Ga naar de Engelse pagina om de film te bekijken zonder voice-over.
Dit is het aangepaste verhaal van Zacheus verteld door Jurgen (Engels talig).
Ruth en Naomi (Ruth 1).
De gevangenbewaarder (Handelingen 16:11-40).
1. http://www.infoplease.com/encyclopedia/society/illiteracy-world-illiteracy-rates.html
